Page : 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 |

Mobile Browser thenkhat ah Older post a hmuh theih lova, Ti hian Dah a ni e.
I comment dawnin Hming bak dah a ngailo.

Posted on by Mizo Archive | 3 Comments

THAMNA KHAWPUI-CHAMPHAI by Ruatfela Nu

Champhai khawpui hi hnam dang, a bikin vai sumdawng an tlangnel ngai lo a, vawiin thlengin vai dawrkai an la awm lo a, chuvang chuan Zo khawpui/ Zo khua tia sawi leh vuah a ni a. Burma (Myanmar) ramri hrula awm a nih avangin ram dang thil a tlawm a, bazaar pah leh Champhai khawpui leh a chhehvel ram leilung mawina hmuh chak, khualfâng zin pawh a hip hle țhin a. Tunah chuan Champhai chu-ramri kâna Dân loa sumdawnna hmunpui tia hriat leh sawi a ni a. Mi tam takin Champhai khaw mi an hmuh dan pawh a sir-he tawh hle a. Champhai mi tawh phawt chu smuggling thila inhnamhnawiha kan ngaih hun a thleng lo ang tih pawh a sawi theih ta lo e. District dang miten Champhai khawpui an hriat leh hmuh dan chu “Smuggler khawpui” tih a ni.

Kuhva smuggler-te tute nen nge an inthurual
Kuhva smuggler tam zawk chu Burma mi, Burma rama Zo chi peng an ni a. Mizoram mi pawh an tam tawh. Dan phal loha ramri kal thelha sumdawnna bungraw tawlh lut leh tawlh chhuah hi ‘smuggle’ a ni a, chutianga sumdawngte chu ‘smuggler’ tih an ni a, chutianga sumdawnna chu ‘smuggling’ tih a ni. Kum 5 vel kal ta ațangin kuhva smuggling hi a rawn hlawk thut a. Kuhva smuggling-in a chhe lama a nghawng tawh, a nghawng mek leh a nghawng zel tur ngaihtuahin “Kuhva rah ro tawlh hi thil sual tihna (crime) a ni” tih article vawi-3 ka ziak phah a. A nghawng pawh a te lo hle a ni.

Kuhva rah ro tawlh a hlawk lo
Tun anga kuhva smuggling a hlawk thut hma kum rei tak ata tawh, khawchhak lam bungraw dang ang bawkin kuhva rah hi mi eng emaw zatin sumdawn nan an hmang a. Sumdawnna dang ang bawka a awm tawk hlawh/hlep awm, hlawk bik chuang lo a ni.

Khawvel hmun tina mafia leh smuggler kan hriat te reng reng, anmahni ngawtin an hlawhtling thei lo. Sawrkar mi leh sa, sawrkar milian te nena inthurual an ni țhin. Kuhva smuggling-a Mizoram sawrkar a inrawlh tichiangtu chu nuihzat thlak khawpa tlem GST a la hi a ni a. Ram dang kuhva smuggling-ah hian engti zawng mahin GST a lak theih loh tawp.

Khawvela smuggler te hlawkpui ber chu ralthuam, ruihhlo leh gold tawlh hi a ni a. He laiah chuan an thil sual tih thup nan Awke leh kuhva rah tawlh an hmang a. Chutiang thupna chu smuggling hrulhah hlawk takin a kal a, mi pangngaiin an khawih ta sup sup țhin a. Chu chu smuggler te duhthusam a ni.

Tel ve an tam poh leh an thil sual tih hliahkhuhtu an tam tihna a ni a. An thil sual tih a hlawk em avangin mi dangin hlawkna an lo tel ve chu pawi an ti lo.

Kohhran a nghawng
Mexico leh Columbia ramah drug lord/drug cartel ten Biak Inte an sa a, khawtlang tan thil țha an ti a, mi retheite an țanpui va vak țhin tih ka hria. Chutiang chiah chuan Champhai leh a chhehvela kuhva smuggler te chuan Kohhrana sum an thawh vak vak a. Kohhran thenkhat Upa ka biakte pawhin an kohhrana lawi, kuhva smuggler ten thawhlawm an thawh țeuh țeuh tih min hrilh a. Kuhva smuggling awm hmaa an thawhlawm chu a let khat te, a let hnih leh let thum ten a pung a. Kohhran thawhlawm pung chu lawm a hnekin pawi an ti em em a, an hmel leh an țawngkamah pawi an ti takzet tih a hriat a. Rilru a khawih hle a ni.

Aizawl Kohhran țhenkhat chuan khehpuam leh kuhva smuggler vanga hausa nia an hriat ten an Kohhrana thawhlawm thawh a tum an duh lo a, dan anga zu zuar thawhlawm duh lo Kohhran pawh an awm a. Champhai khawpui leh a chhehvel khan lo entawn ve hram teh u. Sual thiltih ațanga tangka sum kohhranin a dawn hi a felhlel hle si.

Thamna khawpui chu
Burma ram kaltlanga Țiau lui kâna Mizorama kuhva rah rawh tawlh luh hi thamna hlirin Vairengte leh Kanhmun godown a thleng a. Vairam lama an tihdan chu kan hre phak tawh lo. Kuhva rah neitu ram dik tak chu Malaysia, Philippines, Vietnam leh Burma eng ram pawh ni se, heti teh ngawt hian heti anga tam hi India ram a rawn lut thei lo hulhual a. Hei tak hi Dân zawng zawng bawhchhiaa sumdawnna a nihna chu a ni a. Champhai hi a innghahna bulpui a ni avangin thamna khawpui tih loh theih a ni lo.

Dan dika sumdawnna ni se, eng vangin nge kan ram thing leh mau suata hmun tinah kuhva smuggling kawng ruk an laih thlur seng sung ang? Eng vangin nge zanah hlir an load-a an tlan ang? Eng vangin nge Vairengte thlen nan truck trip khat zelah cheng nuai 2\3 an sen ang.

Chu mi bul ințanna chu Champhai leh a chhehvel hi a ni. Kuhva phur ten kawng siam lai an rah chhiah nasat țhin avangin Champhai district Magistrate in thla hnih chhung atana kuhva rah phur kal a khap a. Chutih laiin kuhva rah phur kaltlang duh chuan, chumi khami hnenah Truck trip khat zelah Rs. 2,00,100 (cheng nuai hnih sing khat) pekin a tlang theih an ti a. kuhva rah phur duh ten cheng vaibelchhe-3 vel an chhungkhawm tih chiang takin ka hria a. Chu chuan police te nge an tham dawn tih erawh ka hre lo.

Dual citizenship
Tuna Champhai leh a chhehvela inhmun lo rama nei a, chenna In leh godown sa khir-khawn eih uaih te khian engtin nge ram an neih theih? Engati nge tualchhung miten smuggler te hnenah an in hmun lo ram an hralh phal? Mizoram mi nihna an nei a ni chek ang a. Mizoram mi nihna nei tur chuan Burma ram mi an nihna an surrender a ngai a. Thuneitute hnenah an surrender ngei ang a, mahse Burma ramah cheng sang hnih sang thum lek sengin an siam tir leh thei a. Dual citizen an ni tihna a ni ang? Khawvelah hian mi bik, khawiah pawh awm se mihring tana mi țangkai, ram tinin khua leh tui atana an duhte hi chu khua leh tui nihna an pe țhin. Mizoram hian kan ram leh a chhunga cheng hnamte tana hnawksak em em, Dan pawisakna nei lo, pawisa chiah pathiana, dan phal loha sumdawngte hi awlsam takin khua leh tui nihna pein, In hmun lo ramte an duh tawk tawkin an lei a, an sa mai mai em ni tih hi ngaihtuah chian a ngai takzet a ni.

He thu ka ziak lai hian Champhai veng ṭhenkhat chuan smuggler pawisa ngah lutuk hnenah in hmun leh in ding lai hralh an phal tawh lo tih thawm ka hria a. An tihfuh ang. Aizawl chhuahlam, Thuampui, Zemabawk leh Falkland velah pawh smuggler pawisa ngah hoin in hmun lo ram an lei nasa a. Hmun lo ram man a to chak phah hle a ni. Smuggler pawisa ngahte vanga real estate a nghawng tuartu chu keimahni kan ni si a. Sawrkarin a khuahkhirh loh chuan veng leh khuate talin an khuahkhirh a ngai. Kan tuar nasa lutuk dawn!

District bawrhsap sawn chhuah duh an awm em ni?
Champhaiah hian sawrkar hnathawk țha an awm rei thei ngai lo tih a ni a. Eng nge a chhan? Sawkar hnathawkte hi Dan kengkawhtu an ni a. Dan loa thiltih duh ten hnawksak an ti thuai țhin a ni awm e. Tuna an bawrhsap hian kuhva smuggling nasa takin a do-dal a, Dan hmangin a khap a, chu chu smuggler mi tlemtein an duh lo a, sawn chhuah an duh a, thuneitu sang lamah pawh an nawr a ni mai thei?

Kuhva smuggler emaw, thil dang danga Dan loa thil tih duh emaw hi mi tlemte an ni a. Champhai District Bawrhsap hi Champhai District khua zawng zawngte bawrhsap a ni a. Champhai khawpui chhung leh khua hrang hranga mite an duh hle niin a lang a. Chu chu Mizoram mipui pawhin kan hriat pui a. Champhai district mipui 99.9% te bawrhsap duhlai sawn chhuah duhtute chu smuggler an nih loh chuan tute nge ni ang?

Village council, Tlawmngai pawl, Political Party leh Kohhranah thamna
Khawtin deuh thaw pawh turin kuhva tawlh ruk kawng laih a ni a. V/C ten an khaw ram chhungah engtin nge kawng ruk laih an phal? Thamna an dawng a nih ngei ka ring. Tlawmngai pawl hrang hrang, YMA, Sporting Club leh a dang dangte hnena smuggler ten an mamawh bungrua leh pawisa fai an pek hi thamna a ni a, an lo lak/dawn chuan thamna an la tihna a ni. Smuggler ten “Kan thil sual tih hi min lo pawmpui ula, mipuiin min dodal dawn pawhin nangni ka chu kan hup tawh” an tihna a ni a. An thil pek an lak fo chuan Dan bawhchhiate sawisel a hnekin an hum zel ang. Political Party ah smuggler te an intat lut thuk sawt hle mai. Party pakhat Block hruaitu pawh smuggler tia mite hriat leh sawi a ni. 2023 MLA election-ah hian smuggler an in-candidate fur ang a, Kan ram rorelna inah an la thu ther fuk mai ang tih a hlauhawm hle a ni.

Thamna pe leh la țhinte mi tlemte an ni
Thamna khawpui Champhai tih mah ila, thamna petu leh latu chu mi tlemte an ni a. Champhai khawpuiah khian Baal hmaa țhingțhi ngai lo mi tam tak an awm a. A bikin țhalai hmathlir thui tak tak nei ten he kuhva smuggling-in a nghawng tur an thlirin an rilru a na a, tihtawp an duh em em a ni. Tin, Champhai leilet buh chinna hmuna kuhva rah chhek khawlna godown te pawh țhiah an duh a. Truck za rual driver zun leh ek ringawt pawhin hmunhma a ti țawp a, a tenawm! Hmakhawsang ațanga Champhai leilet buh chawmtu, khawpui mite tuitlan, Tuipui hnar ințanna tuihna thlengin an tichingpen zo a, Buh hmun zahawm leh hlu tak an tisawngkawn nasa hle a. Thil thlir thui ten pawi an ti vawng vawng a ni.

Zo khawpui, a hausakna leh a hmunhma nawm vanga Zoram hmun tina mite hmuh chak, Champhai khawpuia chengte u, in puanven sawi chhingin chhan tlak a la nih lai hian chhan turin țan han la teh u. Khehpuamah in hmingchhe tawh a, Kuhva smuggling-ah in hming chhe leh mek a. Mahse chhan tlak a la awm a nia! Champhai tui liak ngat, lehkhathiam leh infiamna lamah mi hming țha pawh in nei khât ta. Mihring nun hlutna leh himna hi tangka sumah a awm lo a. Sum hian thla a insiam a, a sang zawngin a thlawk zel a, tangka sum duh huam huamte hian sumah duh chintawk an nei ngai lo. Sual tinreng bul, tangka sum ngainatna hi mihring min tichhetu a ni a. Hmasawnna tak tak chu – Education, Environment humhalh leh nungchang dikah a ni a awm. I rilru tuaitharin țan han la teh u khai. In ram neih chhun kha in tu leh fate chenna tlaka siam theitu chu nangmahni chauh in ni si a.

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Aizawl, October 4, 2019
Zirtawpni :

Reserve Bank of India (RBI) hnuaia Monetary Policy Committee member 6 awmna chuan Zirtawpni hian repo rate 25 basis point in a ti hniam. India ram sum leh pai țhanna (economy growth) tur leh thil man pung venna atan hma lakna a ni.

Monetary Policy Committee member 6 te hian repo rate tih hniam hi an duh vek a, kumin chhunga RBI in vawi 5 a tih hniamna a ni.

Tuna repo rate tih hniam ang chuan 5.15% a ni a, March 2010 hnua repo rate hniam ber a ni.

REPO RATE :
Repo rate chu Commercial bank ten Reserve Bank of India hnena sum an pukna rate hi a ni.

Commercial Bank ațanga sum kan puk dawnin a pung tlem apiang kan duh țhin. Bank te hian mipuite sum dah tling khawm sum dahtute hnena pung (interest) an pek țhin aia sangin loan an pek chhuahte ațanga sangin a pung an khawn leh țhin.

Hetiang tho hian Reserve Bank of India ațanga an sum puk pung repo rate aia sang hian loan latute hnenah a pung (interest) an chawi tir țhin.

Reserve Bank of India in repo rate a tih hniam hian Commercial bank te pawhin an loan interest an ti hniam a, chumi avang chuan mipuiten kawng chi hrang hrang atan sum an puk ang a, Industry, manufacturing unit etc tan loan lak a ngam awm sawt ang a, chu chuan ram sum leh pai țhanna te, employment te siam belh tura ngaih a ni.

Repo rate hi Central Bank (RBI) hian ram chhung sum leh pai dinhmun tihchakna turin Economy a hniam laiin a ti tla hniam țhin a, economy țhanna dik zawnga a țhan chuan zawi zawiin repo rate hi tih san a ni leh ang.

Economics Times
October 4, 2019
Updated : 3: 26 PM IST

==04==10==19===
Huna Kawlvawm

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Judgement Order Full text chu a chhiar peih tan.

Pu Hawla’n thiam a chang ni lovin , a False Affidavit theh luh chu a dik ngei ani tih proved hnuah amah Hawla hian thil sual tih tum ran ( mens rea) a he False Affidavit hi theh lut lui anih hi Proved Beyond All Reasonable Doubt anih loh avangin ….Magistrate chuan ” Benefit of Doubt ” chu Hawla pe-in a chhuah zalen ta mawi zawk ani.

Keiin Pu Hawla hian False Affidavit a theh lut tia ka puhna lamah ka hlawhtling a, ani Pu Hawla chu hrem ngai kher lova chhuah zalen tak nih kawngah a hlawhtling ve thung a ni ta ber mai.

Pathian min hruaitu, huaisena, dikna leh beih fat fat peihna min petu chungah leh thinlung taka SUAL ka dona kawnga min lo support tute chungah pawh ka lawm tak meuh meuh.

He Mizoram leh hnamah hian Pathian lar berin, hrisel taka hmasawn thei turin hma i la ho zel ang u aw.

Hriata Chhangte

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Ni 17 January 2018 a Pu Lal Hriatrenga Chhangte in Chief Judicial Magistrate , Serchhip hnen a False Affidavit case a thehluh chu vawi 12 zet an ngaihtuah hnuah vawiin chhun dar 12;00 khan First Class Judicial Magistrate , Serchhip in Final Judgment Order a ti chhuak ta.He Order-a a inziah dan chuan Court hian point 2 a ngaihtuah a. Point 1 ah chuan Complainant sawi ang hian Accused hian 2013 MLA inthlan dawn khan False Election Affidavit a lo theh lut reng em tih ani a. Hetah hian Court hian ni 8 November 2013 khan Pu Hawla chuan AI-178, New Town , Kolkata a ni 30 August 2013 a ram a lo neih tawh ( Sale deed executed and registerded on 30/08/2013) chu ziak langlo ( concealed) avangin FALSE AFFIDAVIT a lo theh lut ngei a nih pawhin Point 2 ah chuan Accused hi engtia hrem tur nge , Conviction pek tur anih leh nih loh a ngaihtuah leh a. Accused hi Court hian examination / cross examination te a neih vek tawh hnuah pawh duhsak takin Judgment fair tak a neih theihna turin Section 313 of CrPC angin Accused Statement hi lak leh te te ani bawk a. Uluk taka Court in a ngaihtuah hnu ah Pu Hawla hian False Affidavit chu theh lut ngei mahse a theh luh chhan erawh chu Compalinant lamin Accused chu rilru chhiat vang, thil sual tih duh hrim hrim vanga thil tih ( mens rea) ani e ti zawnga an proved zawh tak loh avangin leh amah Pu Hawla hian a tir atangin ni 30 August 2013 ah HIDCO atangin he ram hi lo nei tawh mahse a Advocate te leh amah thurawn tu te’n Mutation ( New Town Municipal Corporation) tih fel hnuah chauh chu ram chhunga hma la thei tur anih chauh avangin Election Affidavit a ziah lan kher a ngai hrih lo an tih sak tlat avanga ziak lang lo ta mai niin ( concealment ) hi a rilru sual vang emaw thup a tum vang hrim hrim a ni bik lo tia a tan ve tlat avangin Magistrate hian chu mens rea chu proved anih tak loh avangin ‘ benefit of doubt’ chu accused chu pe-in engmah chawi tir lo emaw hrem lovin a chhuah ( ACQUITTED) fel ta der ani.He Court Order chungchang ah hian ‘ A tir atang rengin Pu Hawla hi tan tir emaw sum tam tak chawi tir tum hrim hrim ka ni lova. Keima mimal hlawkna emaw hming thatna atan a buaipui ka ni hek lo. Mizoram leh hnam hruai tum te’n anmahni chanchin ziah chhuahna hmasa ber Election Affidavit an filed atang phat a dawt an sawi duh thin hi ka haw em a, chuvangin Pu Hawla hi kan Serchhip biala incandidate a lo nih ve avangte leh Mizoram a CM hlun ber leh ni mek anih bawk avangin amah hi exemplary case a hman ka duh ta mai zawk ani. He case hi mimal inhuat avanga inbeihna ani lova, mipui awareness tur leh MLA incandidate la tum leh zel turte fimkhur nan a buaipui mai ka nih avangin hetia court in Pu Hawla FALSE AFFIDAVIT case min proved sak hnua hrem lohva an chhuah hi ka lungawi viau a. He case ah kher kher hi chuan engtin emaw tak hrem tum mahse hrem lo hram tura Court dilpui hmasa ber tur ka nih ka ring . Tin , he False Affidavit case hlawhtlin tawh nasat zia chu kum 2013 Election Affidavit te tehkhin chuan kum 2018 Election Affidavit ah hmasawnna nasat tawh zia kan hmuh tawh reng a, chuvangin he case kan hrual mum danah hian ka lungawi e.Kum 2 dawn min lo tuipui a, min lo support tu te chungah ka lawm em em a. SUAL DOVIN THISEN CHHUAK khawp em em kan la intiam lo anih pawhin SUAL HUAT hi Pathian trihna dik chu ani tih hriaiin chulam chu kan tuipui chho dawn nia aw.

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Pu Lalthanhawla’n Serampore College of Theology aţanga Doctorate Degree a dawnna tur chungchang thu ka thailana an Principal min rawn chhanna niawm pu darhtuin thuhma a han neih dan kher hian khawvel hi a tingaihnawm zual ţhin.

Nuthlawi thinrim sosang âncheh ang maia insumkârna nei lovin heti hian mi chhuahchhal a. ‘Thil hre ziktluak lo va Issue hrang hrang article ziak ve duah ţhin………’ tiin. Hei bakah hian ka chungchang thu an sawihonaa mi min chhuuahchhal dan hrang hrangte pawh ka lo hmu ve zel a.

Kum 2005 aţang khan tun thleng hian chhum lo chat lovin thu ka lo ziak ve tawh ţhin bawk a ni. Ziaktu Zalen inti kha kan ni bawk a, khal tak tak, thling baw hawk zela thu ka ziak chhan chu Bible thu nia ka hriat vang a ni ber, thu dik hmang hian mi huat thu hi kan lo sawi leh ţhin.

Chuvangin kan thu ziak a khal ang bawkin min rawn chhanletna thute pawh a khalin a mimal thil raih zel ang tih hi kum sawm bi chuang (more than a decade) thu ziak tawh chuan kan hriain kan phutawk lawman kan hmuh tur a ni tih hriain thinrima lakah kan ti ngai lo thiam tawh a nih hi.

Thil pakhat chiah sawi fiah ta ila. Kohhrante hi a chhûnga luhchilh zet a, chamchilh vang vang piahah a huang chhûng thiltihna hrang hranga inhnamhnawih ve zet loh a; thil fel lo awmte zuk hmuh hmasak zet loh chuan Pathian thu kaltlangin a vei mai mai theih a ni ngai lo.

Nu-in a fa a hmangaih loh lakah talhfiak a lek ngai lo va, pa-in a duat loh fa lakah chil per a seng thlawn duh mai mai ngai bawk hek lo. A nih loh vek chuan chhan eng emaw avangin miin kohhran hi a do chiam theiin a lakah a inluling hle thei bawk.

Chutiang bawkin khawtlang leh sawrkar kalphung fel lo lai veina thinlung li pianna chhante pawh lo ni. Hmangaihnain a ni kohhran hi kei zawng ka vei a, ram hian hma sawn se ka tih ni. Kan ram hian thupêk ropui ber, ‘Nangmah i inhmangaih angin i vengte hmangaih rawh’ tih hi a taka kan nunpui hun ka nghakhlel em em a, ka mangphan hial ţhin a ni zawk.

Serampore hi sawi tak ang khan Liberal College tia hriat kumkhua a lo ni tawh a. Hei chauh hi tunah chuan khel ta reng ila. Ani chuan Liberal hi, ‘Thlirzau’ tiin a rawn dah a. Kha leh chen kha Liberal Theologian-te Thiangzau tia sawi an nih tawh hnua Thlirzau tih rawn sawitu ka hriat hmasak ber niin ka chhiar tlem ta deuh nen ka tisual pawh a ni mahna le.

Liberal hi ‘Thlirzau’ ti zawnga fak mawi tum Theologian kan awm ta mai hi a mak lem lo. Liberal Theology chuan Kristianna kan tih hi tun lai finna leh thiamna kaltlanga rintlak leh belhchian dawl a nihzia tarlan a tum a, sual zawng a ni hauh lo. Kawng khat ngaihtuah chuan dik awm tak a ni.

Mahse, Pathian nihna leh Lal Isua thilmak tih zozaite hi pathian dangte aia a ropui zawkna leh a chungnunna, khawvel thiamna leh finnain a chhui chhuah phak ngai loh tur a nihna leh mihringin Pathian a chhui phak lohzia sawi nep tuma inzirtirna erawh a Pathian thu mawlh lo.

Liberal College, Thlirzau an tih hnuaia zir chhuakte hian thil chu an thlirzau hle a, an thlir kual mah mah fo! An zinga pakhat chuan Pathian thiltih mak leh ropui tak tak kha anep thei ang berin a sawi a, tuipui sen kan te, vahmima chawm te, manna te, choakin Eliza a chawmthu te leh adang reng reng te pawh kha holam em emin a chhuah a nih kha.

Tin, kan mi chhuanvawr Rev Zirema-te meuh pawh khan Josua Ni auh din kha heti hian an lo ziakin a lo thlirzau vak tawh a! Pathianin Ni a tiding em tiin Jasher 88:63-64 kha la chhuakin Ni kha lo ding ta tak tak se, Leilung awm dan tur nia a thlirzau dan chu heiti hian a ni;

“Darkar 24 chhungin lei hi vawi khat a lir chhuak a, chu chu ni khat kan tih chu a ni. Darkar khata mel sang zeta lei vir hi ding thut se a chhunga awm zawng zawng hi kan thlawk chhuak vek ang, tui phei chu a phirsi vek ang. Tlang lian fe fe pawh a bung rum ang, thingte pawh a sawm nelh nulh ang a, a zung chawpin a invawrh chhuak vek ang. Nunna nei dam khaw chhuak tu mah kan awm lo ang.” tiin ‘Kan Bible Hi’ tihah khan a lo ziak tawh a nih kha.

Chhim lam kohhranah pawh kan Sande Sikul zirlai ziaktu Prof RL Hnuni thu leh hla, Isaia 1-39 chungchang kha sawi hat awmin tu emaw zirlaibu ziak angin hale m chu a tawk ta lo hlauh zawk a. PC Biaksiama Parallel Bible chungchang thua Revd thu ziak hi han thlir leh ta ila;

Pakhatnaah Mizorama kohhranten kan hman ber Mizo Bible lehlinna RV a sawi sâwp chiam hi kohhran sawisêlna a ni. Pahnihnaah chuan Mizo Bible hman lai a sawisèl avàngin Bible Society of India sawisèlna leh zah lohna lian tak a ni. Pathumnaah chuan Mizoten Pathian thu kan zirna ber Senate of Serampore College hnuaia Pathian thu zir dàn dik lo taka a puh chhiat avàngin mipui laka Pastor-te rintlâk loh ang hiala pholan tumna a ni (cf. Bible rintlâk lo a awm em? 2015:8,9).

Heti chinah ngawt pawh hian Liberal College hnuaia zir chhuakte Pathian thu zir dan chu kan hrethiam tawh mai awm e.

Tichuan, Principal hian Libertine tih leh Liberal tih awmzia hi hre hrang lovah mi ngai pek a. Libertine hi kohhran huanga kailuh zahthlak khawpa nawmsipbawl sawina mai a nia. JF-a phei chuan hûrna kawnga inthlahdah a ti hial a! Nawmsipbawl kawnga insumkarna nei lo tih hi a hrilh fiahna a ni. Chuvangin ngaih pawlh chi an ni lul lo ve.

Heng aite chuan Serampore chhuak lo chu Pastawr atâna lak loh tur tih thuthang (?) kan hriat fote hi a dik leh dik loh chhanna min rawn pe zawk se a lawmawm tur. Tin, mi hmingţha tak tak, khawtlang tâna thawkrim leh thil ţha titute hnena Institution hrang hrangin, infiamna lama hlawhtlingte thlenga duhsakna leh chawimawi nâna Doctorate Degree an hlan dante hi chu kan lo hre ve tawh ţhin bawk tih hre ta mai mai ila.

A tawp berah chuan mi tam takin kan thu chai laimu hre hawt si lo, ngaihtuahna pakhat pawh sen belh huam si lo hian kohhran beih hi chu nuam i ti, min ti fahran a. Kan ram ka en a, a chhûnga chengte kohhran mi leh sa hlir kan ni si. Chutih laiin eirûkna a hluarin mi hausate vulhna ramah kan cheng mek lawi si a. Cancer vei tam ber niin HIV kai tam lamah pawh chuti tho!

Biak ina thuchah kan ngaihthlak tam zawkin kan nun a chawm tawh lo va, Misawnari rawih nâna kan thawhlawm kan hman hnemzia ngaihtuaha ringthar kan neih tlemzia te, mipui nawlpui rilrua sual tih timna pakhatmah awm ta lo te, duhamnaa kan khah takzia leh ringlo mi, Mizote ngei pawhina biak ina kal ţhinte nuna itna an neih si lohzia, kan rawngbawlnain thlarau bo a man lohzia leh thil tam tak ngaihtuahin thil tih dik loh kan neiin insiam ţhat ngaihna lai kan nei ta a ni lo maw, tiin kohhran kalphung kan khel a ni zawk a.

In duh leh kohhran bei chiamah a duh chuan min lo chhuah mai teh u. Lal Isua meuh pawhin Juda puithiamte a demzia, lehkhaziaktute a lungtenzia leh a sawisel nasatzia chhiartu vek kan ni lo’m ni? Sawiselna dawngsawng thiama mahni lam inbih ţhina Pathian hmaa ţhingţhia zawhna zawta Amah pawlna neitu tak takte chuan kohhran ka beih lohzia an hriatna hi ka tân chuan a tawk mai e.

Lalremliana Pachuau

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Hman kuma kan buaipui hluai Zo Carbon scandal kha a tam zawk hi chuan kan ngaihtuahzui leh tawhlo niin a lang a. Thudik mipui hriata pholang tura taima taka news report buatsaihtu The Frontier Despatch te investigative journalism hi a fakawm hle. Zo Carbon thubuai chungchang chanchinthar puana an tarlan hi lo chhiar chiang ve lawk teh u.Lalrohlui hian CTS dîlna ngaihtuahtu tûra din, Industries Secretary kaihhruai SLC an thut dâwnin DIC GM John Saikhuma chuan tawngkâin MCP subsidy dilna te hi endik tûrin a hrilh thin niin a sawi a. Ti tura hrilh a nih ang chuan a ti mai thin niin a sawi.GM chuan tawngkâin ‘thuneitu sâng’ in ti tura an nawr thu a hrilh thin avângin Lalrohlui chuan dawhkân atangin endik hna a thawk mai \hin bawk niin a sawi angin charge sheet-ah hian a in ziak.Lalrohlui hian hmanhmawh takin endik hna hi tum engzat nge a thawh a hre lo niin ACB a hrilh a. Mahse, GM-in ‘thuneitu sang’ te’n phone kaltlangin endik tura an hrilh nia a sawi thin avângin a ti mai thin niin a sawi anga târlan a ni.Pi Lalrohlui hi Commerce and Industries department mi a ni a. ACB in vai 11 eiru-a a puh baka Mizo 6 eiru-a a puh zing ami a ni. Pi Lalrohlui’n Mizo Carbon Products hnathawh endik hna a thawh thin dan hi “dawhkan” atanga thawh a ni ber a. A hmuna kala zu finfiah chu a awmlo niin a lang.The Frontier Despatch in a tarlan pakhat “GM-in ‘thuneitu sang’ te’n phone kaltlangin endik tura an hrilh” tih hi eng nge a awmzia ni ta ang? District Industries Centre General Manager Pu John Saikhuma’n “thuneitu sang” a tih te hi tute nge ni ta ang? Mizo mipui hian hetianga mipui sum tihchingpenna lian tak hi ngaihven zui kan tum angem? Nge hetianga investigative report kan hmu chung pawh hian ngaihvenzui kan tum lo leh zel dawn? MNF sorkar hian eptu lam an nih laia an buaipui hluai hi an ngawihbopui angem?Pu John Saikhuma hian “thuneitu sang” a tih te hi tute nge an nih a la hria angem?Maṭana Pachuau

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

EIRÛK VANGA THIAMLOH CHANG OFFICER PAHNIH TEN AN HNA NGAI LA CHELH.
Lc Chhunthang Henryapa

Eiru pawh an ban chuang lo.
Hengho hi kohhranin dan pawnah a hnawtchhuak em le?

Tunhnaia Special Court- ina eiruk avanga thiamloh a chantir, IAS Officer Rodney L Ralte leh MCS Officer Lalrempuii Fanai te chu sawrkar-a an hna ngai la thawk niin september ni 10 khan The Aizawl Post leh The Zozam Times te’n an tarlang.

May thla tawpa Court-thuin thiamloh a chantir Rodney L Ralte hi IAS AGMUT cadre a nih avangin a chunga thuneitu chu Ministry Of home Affairs (MHA) a ni a, eiruk thubuaia thiamloh a chan chungchang hi sawrkar-in MHA-ah an la thlenlo niin an ziak. Lalrempuii Fanai erawh a hna ngai a chelh chhan hi Dept of personal Administrative Reforms (DP&AR) ten an hrelo an ti bawk.

Note: Henga kan mifingte leh kan Officer zawk tena an finna leh hriatna hmanga min rawk fo si chuan he zofa hnam mawlmangte leh la naupangte hian engtikah nge leirual rapa kalzai a rel ve theih ang le??

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Number hrang hrang pathum te hi anmahni zel kha vawi thum inpuntir a belhkhawm lehin engzat nge a chhuah ṭhin tih hi mi tam tak ten an chhut thiam a. A formula pawh
x³ + y³ + z³= ? a ni mai.
1³ + 2³ + 3³=
(1x1x1)+(2x2x2)+(3x3x3)=
1+8+27= 36 a ni mai a, a har lem lo.

Mahse a belhchhuak tur zawk dah hmasak erawh chuan hautak lutuk mai a ni thung a.
x³ + y³ + z³= 26 tih ang chi chu xyz aiawh turte khi chhut fe a ngai ta ṭhin a.

He Mathematics problem hi kum 1954 khan lo tichhuak in number 100 hnuai lam te hi number hran, a mal ṭheuh vawi thum inpuntir hnua belh khawmin a chhuak thei em tih zawhna a lo siam tawh a. Number ṭhenkhat 26 ang te chu a chunga chawh ang khian a chhuak mai laiin number khirhkhan a lo tam khawp mai a. Chung zinga a khirh zualte chu 33 leh 42 te hi an ni a. Tun kum 2019 ah pawh an a solve na hriat lohvin a awm ren rawn a ni.

He thil hrsatzia hi youtube channel Numberphile chuan tichhuakin , mathematician Andrew Booker, University of Bristol ami chuan a lo hmu a. Chu veleh Mathematics formula chawhdan a rawn duang chhuak thar a. Chumi hmang chuan a han bei ngial a. 33 chhanna chu kar thum hnu lekah a hmu chhuak mai a. 42 ah hian a tang ta tlat mai.

Booker chuan MIT mathematician, Andrew Sutherland chu a va thawhpui ta nghe nghe a.

Chuti pawh chuan thil awlao zet a nih avangin Charity Engine an tih, khawvela computer 500,000 zet inzawmkhawm pawl chu a va sawm tel a. Anniho nen chuan darkar maktaduai tam chhut ngai tur chu rang takin an hriat theih phah ta a ni.
A chhanna chu

X = -80538738812075974

Y = 80435758145817515

Z = 12602123297335631

(-80538738812075974)3 + 804357581458175153 + 126021232973356313 = 42.

a ni tih an hre ta a ni.

Hei hian 1 – 100 chu an hmu chhuak zo ta a. 100 – 1,000 inkarah erawh solve tur khirhlhan tak tak a ka awm nual mai. Chungte chu – 114, 165, 390, 579, 627, 633, 732, 906, 921 leh 975 te an ni a.
Nang thluak ṭha ah, han bei chhin teh le

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

Kum 23 chhung Mizorama AIDS vei te leh ruihhlo vanga buaina tawkte chhawmdawla tanpui hna an thawh hnuah World Vision chuan nimin (Sept. 10, 2019) khan an hnathawh, Centre for AIDS Rehabilitation and Education (CARE) Project kharna hun Hrangbana College Golden Hall-ah an buatsaih.

World Vision hi Aizawlah inbunin CARE Project hi kum 1996 atang khan an kalpui tan a. Project hrang hrang pathum hnuaiah HIV+ leh AIDS vei bakah ruihhlo vanga buaite tanpui leh chhawmdawl hna nasa takin an thawk a. Mizorama an awm chhungin thawh thumin hna an thawk a, a hmasa berah CARE Project chu kum 1996 atanga 2011 thleng khan kalpuiin hemi hun chhung hian Aizawl District chhunga HIV/AIDS vei te, Ruihhloa inchiu thin te leh nawhchizuarte chhanchhuah leh chhawmdawl hna an thawk a, kum 2012 atanga 2016 chhungin CARE Balswasthya Project – Aizawl, Kolasib leh Champhai district ah te an kalpui leh a, kum 2017 atanga 2019 thleng CARE Aizawl Project – Aizawl, Kolasib leh Champhai district-ah an kalpui a ni.

CARE Aizawl Project hnuaiah hian kum 2018 atang khan Aizawl district bik tan Graduation Model Approach an kalpui a; HIV/AIDS leh drugs vanga harsatna tawk mirethei zual chhungkaw 240 thlang chhuakin eizawnna hrang hrang – ran vulh, lumehna dawr, puanthuina leh thil dangah bul an tansak a ni.

CARE Project kharna hun hmanpuitu Health Minister Dr. R. Lalthangliana chuan “Mizoramah NGO tam tak an awm a, World Vision kalphung erawh a danglam bikin entawn tur tam tak a awm a ni,” a ti. “Mizoram chu ziak leh chhiar tam lamah ram chhunga a sang pawl a nih laiin mipui awm zat atanga tehin HIV+ vei tamna ber a ni thung si chu a lungchhiatthlak tak meuh a ni,” a ti a. “Anmahni awm tawh lo mah se World Vision hmalakna te chu hi mipuiin an chhunzawm zel theih a duhawm hle a ni,” a ti.

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment

TUNLAI SÂM by David Sailo
10th September

Hnamdang nei ti a kan sel luai luai laiin hnamdang tho, Sâp neithei te chu hriatthiamna phuahchawp hmangin kan dah sang a.

Bus chuan zak tawk lekin kan lâr a, kan thawhchhuah eng ual a ni silo.

Ramri vei lo anga lan kan hreh a, rûn dalah Officer tenau mawh kan phurh tir sek a. A lian chinin kuangkuaha thlirin kawng zawh lo tawk vela hmalak dan kan zir pah a.

Campaigner liantham inti chin kan lungawi lo tan mek a, hnalian a vanga, hna tê ah kan lawm zo si lo.

Kohhran Building Committee ah a kul a tai niin Biak In sak kan vei a, kan fate inkhawm lohna tur tih reng kan ngaihtuah thleng pha duh lo. Kohhran nihna chu chhungkaw nihna thlawhkhumin tlin takin kan thawk a.

Population chhuta Missionary tir chhuak hnem tak ram chu Population chhuta HIV/AIDS kai tamna ber State kan ni mek bawk a.

Ram thanna tur aia mipui bum lehna tur Strategy ngaihtuah chhuak thiam Politician te chu Politician kan ti mek bawk a.

Pathian thu ah kan harh hma a, kan hnuk a ulh hma tluk zetin Meeting ah kan mihring leh lawi a..

Kum tam fe Central Service a kan rualawhna hahipa kan sawi laiin IAS pawh bansan duhna khawpa Raw thatna hria hruaitu kan nei mek a..

Pathian thu nung dawngtuten Pulpit an chang pha lova, Pathian thu dawng lo hlawhchham fe fe te an ding zut lawi bawk a…

Tanpui ngaite hmachhuana Pocket Money tuakin Inrinni tin deuhthaw kawngsira Concert peih zaithiam vengtin deuhthaw ah kan kawl a…

Krista vang ni lovin maksak duh vangin zah tawrh chak kan zir a, kawng pengthuam kan thlang a, bawm kan dawh a, Sound System tha mangkheng kan nei lawi a…

Network Marketing hlawk zia sawi suah suah tuten an an Downline an beidawn san a, a â zual an tui thar chhunzawm ve leh a… A tui leh tui lo an in dawt zut a.. Hriat tur tingin a khat mawi tawkin Car dawng thei/Foreign zin thei an siam zeuh zeuh a..

Zaithiam aiin zaithei kan tam a, Music Video kan siam sek hlawm a, kan in ensakin kan in hlutsak peih der si lo…

Revival Speaker in a Speaker pui a ngaisang hran law.. Upa in a Upat pui thusawi chu ngaihnawm ti takin a ngaithla ngai hek lo. Ngaiteh, Kohhran Member te chuan ngaihnawm an ti ang tih a hlauh hmel hial zawk a ni.

Fate No.4 tih ruk hre miah lo ten mi fate ruihhlo ti an vaw thum tawlh tawlh a, kai chhelh chhawlha inkhawm thin fanu fapa kan kat nuk tawh thung si.

Nilaini chu Hnam incheina pawngsualni ah kan chhuah a, kan kawrthem, kekawr/pawnfen themah hnam incheina rawng kan kai tir ve zeuh zeuh a… Kan lungawi a, kan inti sawrkar hnathawk sawt bawk a!!

Car nuai fe man chu kawng sirah ruah leh nisa do tirin kan hung zankhua a, kan kekawrte mantlawm zawk chuan inchhung lailum a luah reng bawk si…

Zakzum awm takin kekawrte leh mal lan hlauin nilenga in pawh fat fat ngai khawpa Sexy thuamhnaw kan inbel peih a, kan tum leh rilru a lang vek tawh si.

Kan ringtu nun chu Chunglama thil awm nen thlun zawm a ni lo, a chat tlat a, hnuailamah vek lawmman pawh hmuh tumin tan kan khawh a, kan hmu zo vek tawh thin reng a ni. Chunglama chantur lawi nei tawh lo rawngbawltu kan in pel suau suau ta mai.

Kan Biak In in thuamhnaw chhia a Support lova, thuamhnaw thar nei zeuh zeuh thei chin te nuihrinna leh Confi na tual zawl a ni tan..

Mahni mimal leh chhungkaw harsatna chu thlarau bo chhanchhuah rawngbawlna kawnga harsatnaah kan puh thlu mek a, Rawngbawlpui te nena kan in ngeih lohna chu Krista vanga Harsatna kan tawh kan ti tlawr dup ta bawk a…

Awwwww…. Ka ti ringawt teh ang.

Posted on by Mizo Archive | Leave a comment